بیماری ام اس چیست و چگونه ایجاد میشود؟
بیماری ام اس (MS) یا مولتیپل اسکلروزیس نوعی اختلال مزمن سیستم عصبی مرکزی است که باعث آسیب به پوشش محافظ سلولهای عصبی (میلین) در مغز و نخاع میشود. این آسیب باعث کند شدن یا قطع ارتباط بین مغز و سایر قسمتهای بدن میگردد.
اگرچه علت دقیق بروز ام اس هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان میدهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای عصبی خودی حمله میکند؛ به همین دلیل ام اس در دستهی بیماریهای خودایمنی قرار میگیرد.
علائم بیماری ام اس
علائم ام اس در هر فرد میتواند متفاوت باشد و به محل آسیب در مغز یا نخاع بستگی دارد. برخی علائم بهصورت گذرا ظاهر میشوند و برخی دیگر مزمن هستند.
علائم اولیه
- تاری یا دو بینی
- بیحسی یا مورمور شدن دست و پا
- احساس ضعف در اندامها
- خستگی زودرس یا بیدلیل
علائم عصبی و حرکتی
- اختلال در تعادل و راه رفتن
- لرزش اندامها
- اختلال در تمرکز یا حافظه کوتاهمدت
- افسردگی یا تغییرات خلقی
علائم ام اس در زنان
با توجه به اینکه زنان در معرض بیشتری از ابتلا هستند، علائم در زنان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش خستگی یا تشدید علائم در دوران قاعدگی یا بارداری
- مشکلات مثانه با شیوع بیشتر
- احتمالاً تاثیرات هورمونی در دورهٔ بیماری
(لینک داخلی به مقاله “علائم ام اس در زنان؛ از خستگی تا مشکلات بینایی” میتواند مفید باشد)
👈🏼 پیشنهاد مطالعه: علائم ام اس در زنان؛ از خستگی تا مشکلات بینایی
علائم ام اس در مردان
اگرچه ام اس در مردان کمتر دیده میشود، اما در مردان اغلب با شدت بیشتری همراه است یا با پیشرفت سریعتر مطرح است. همچنین ممکن است علائم حرکتی یا ضعف عضلانی بارزتر باشد.
👈🏼 پیشنهاد مطالعه: علائم اماس در مردان
علل و عوامل خطر ابتلا به ام اس
پژوهشها چند عامل را در افزایش احتمال ابتلا به ام اس مؤثر میدانند:
- ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی در بستگان درجه یک
- محیط: زندگی در مناطق با نور آفتاب کمتر (کمبود ویتامین D)
- سیستم ایمنی: واکنش خودایمنی علیه میلین
- جنسیت: زنان دو تا سه برابر بیش از مردان در معرض ابتلا هستند
- عفونتها: برخی ویروسها مانند EBV ممکن است نقش داشته باشند
تشخیص ام اس چگونه انجام میشود؟
پزشک متخصص مغز و اعصاب با استفاده از ترکیبی از روشها بیماری ام اس را تشخیص میدهد.
مهمترین ابزار تشخیص، ام آر آی مغز و نخاع است که نواحی دمیلینه (آسیب میلین) را با وضوح بالا نشان میدهد.
در برخی موارد، از نمونهگیری مایع نخاع (LP) و تست پتانسیل برانگیخته برای تأیید تشخیص استفاده میشود.
👉 پیشنهاد مطالعه: ام آر آی مغز چیست؟
درمان ام اس؛ از دارو تا سبک زندگی
درمان ام اس بهمعنای کنترل بیماری و پیشگیری از پیشرفت آن است، زیرا هنوز درمان قطعی برای حذف کامل بیماری وجود ندارد.
درمان دارویی
- داروهای تعدیلکننده سیستم ایمنی مانند اینترفرون بتا، گلاتیرامر و اوکرلیزوماب
- داروهای کنترل حملات حاد با استفاده از کورتونها
- داروهای حمایتی برای کاهش اسپاسم، خستگی یا افسردگی
تغذیه و ورزش
تغذیه متعادل با مصرف زیاد سبزیجات، ماهی و اسیدهای چرب امگا ۳ میتواند به بهبود عملکرد سیستم عصبی کمک کند.
ورزشهای سبک مانند پیادهروی، یوگا و شنا به کنترل علائم کمک میکنند.
👉 پیشنهاد مطالعه: برای تقویت حافظه چه بخوریم؟ ۱۰ ماده غذایی مفید برای مغز
درمانهای جدید ام اس در جهان
در سالهای اخیر روشهای نوینی مانند سلولدرمانی، درمانهای بیولوژیک و ژنتراپی در حال بررسی هستند که امیدهای تازهای برای بیماران ایجاد کردهاند.
زندگی با ام اس؛ نکات کاربردی برای بیماران
زندگی با ام اس چالشبرانگیز است، اما با مدیریت صحیح میتوان کیفیت زندگی را حفظ کرد.
- برنامهی خواب منظم و کاهش استرس روزانه
- پرهیز از گرمای شدید یا خستگی بیش از حد
- مشارکت در گروههای حمایتی بیماران ام اس
- مشاوره با روانشناس یا نورولوژیست برای کنترل علائم خلقی
جمعبندی
بیماری ام اس یک اختلال خودایمنی سیستم عصبی است که با آسیب به میلین باعث بروز علائم گوناگون میشود.
با پیشرفت علم پزشکی، روشهای درمانی جدیدی برای کنترل ام اس در دسترس قرار گرفتهاند که به بیماران کمک میکنند زندگی فعال و پویایی داشته باشند.
اگر به دنبال آشنایی بیشتر با بیماریهای مغزی هستید، پیشنهاد میکنیم مقالات زیر را نیز مطالعه کنید:
👈🏼
👈🏼
👈🏼
